Możesz nawet nie wiedzieć, jak często składasz oświadczenia woli i jak duże znaczenie one mają w obrocie prawnym – mogą wpływać na Twoje prawa i obowiązki, a także kwestię rozporządzania Twoją własnością. Dowiedz się, jaka jest ich definicja, poznaj przykłady i wzór, który możesz wykorzystać w różnych życiowych sytuacjach.
Czym jest oświadczenie woli? Definicja
Oświadczenie woli to każde zachowanie osoby, które ujawnia jej wolę w dostateczny sposób. Może być złożone:
- pisemnie,
- ustnie,
- mailowo,
- poprzez gesty,
- przez inne formy dorozumiane.
W praktyce oznacza to, że kiedy wyrażasz zamiar wywołania określonego skutku prawnego, dokonujesz właśnie oświadczenia woli. Nie chodzi tu o zwykłe komunikaty typu „dzisiaj na śniadanie zjem jajecznicę”, ale o czynności prawne, np. zawarcie umowy czy złożenie testamentu.
Oświadczenie woli w świetle polskiego prawa – to musisz wiedzieć
Podstawą prawną dla oświadczeń woli jest art. 60 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że wola może być wyrażona przez każde zachowanie, które dostatecznie ujawnia zamiar wywołania skutków prawnych (np. przekazuję Annie Nowak darowiznę w kwocie 1 500 zł z dniem 12.05.2025 r.).
Co istotne, prawo cywilne nie ogranicza trybu oświadczenia woli do sztywnej formy – liczy się sam fakt zrozumiałego i wyraźnego zakomunikowania Twojej deklaracji. Oznacza to, że nawet proste czynności, takie jak zakup biletu, mogą być uznane za oświadczenie woli.
Kodeks cywilny przewiduje jednak, że wola musi być ujawniona w sposób dostateczny – czyli tak, by nie było wątpliwości co do intencji osoby składającej oświadczenie. Co więcej, adresat deklaracji musi mieć realną możliwość zapoznania się z jej treścią. W przeciwnym razie może ona nie wywołać skutków prawnych.
Pamiętaj! Oświadczenie woli to nie zawsze wyrażenie zgody na daną czynność. Może to być także rezygnacja z uprawnienia czy odmowa zawarcia umowy. Każda z tych sytuacji może mieć konsekwencje prawne, jeśli zostanie właściwie zakomunikowana.
Jakie skutki wywiera złożenie oświadczenia woli?
Złożone oświadczenie woli wywołuje skutki przewidziane przez prawo. Może doprowadzić np. do:
- powstania stosunku prawnego – np. podpisujesz umowę o pracę i od tego momentu zaczynasz być pracownikiem danej firmy albo kupujesz mieszkanie i stajesz się jego właścicielem;
- zmiany stosunku prawnego – np. podpisujesz aneks do umowy najmu, który jest podstawą do zmiany wysokości czynszu albo wydłużenia okresu trwania umowy;
- ustania stosunku prawnego – np. składasz wypowiedzenie w pracy i po upływie konkretnego okresu (uzależnionego od stażu pracy lub ustaleń między stronami) umowa przestaje obowiązywać albo rozwiązujesz kontrakt z operatorem telefonu i nie musisz już płacić abonamentu.
W zależności od kontekstu skutki deklaracji mogą być natychmiastowe lub odłożone w czasie. Przykładowo, jeśli wysyłasz wypowiedzenie umowy najmu z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia, skutki następują dopiero po upływie tego czasu. Z kolei darowizna pieniędzy dokonana przelewem bankowym na konto Twojego małżonka może wywołać skutki prawne od razu (bo osoba, której wyślesz środki, od razu je otrzyma i będzie mogła nimi zarządzać w dowolny sposób).
Zdarza się też, że konsekwencje oświadczenia są uzależnione od przyjęcia go przez drugą stronę. Tak jest np. przy zawieraniu umowy.
Kiedy jest potrzebne oświadczenie woli? Przykładowe sytuacje
W życiu osobistym i zawodowym oświadczenie woli przydaje się w wielu sytuacjach i na pewno, choć niekiedy nieświadomie, często z niego korzystasz. Czasem możesz bowiem nie zdawać sobie sprawy z tego, że Twoje deklaracje w świetle prawa są właśnie oświadczeniami i wywołują konkretne skutki.
Przykładowo, planując sprzedaż samochodu, musisz złożyć wyraźne oświadczenie, że chcesz przekazać własność pojazdu na rzecz konkretnej osoby, za określoną kwotę.
Również wypowiedzenie umowy najmu, rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron to przykłady sytuacji, które wymagają jasnego i wyraźnego oświadczenia.
Niekiedy forma deklaracji jest dowolna, czasami – jak przy przeniesieniu własności nieruchomości – jest prawnie wymagana forma aktu notarialnego czy np. forma dokumentowa (jak przy pożyczce od kwoty wyższej niż 1 000 zł).
Z oświadczeń woli korzystają również firmy. Wysłanie oferty handlowej, przyjęcie zamówienia, zawarcie umowy z klientem to także są czynności wymagające świadomego złożenia deklaracji w tym zakresie.
Przykładowe oświadczenia woli
Zobacz, jak w praktyce mogą wyglądać oświadczenia woli. To pomoże Ci lepiej zrozumieć ich charakter i możliwe zastosowania. Trzeba bowiem pamiętać, że tego typu deklaracje mogą być bardzo różne – krótkie i rzeczowe albo bardziej rozbudowane, zależnie od sytuacji.
- Jeśli wypowiadasz umowę najmu, możesz napisać: „z dniem 1 października 2025 r. wypowiadam umowę najmu zawartą dnia 1 stycznia 2024 r. na lokal nr 15 przy ul. Słonecznej 15”.
- Jeśli chcesz przekazać darowiznę: „Ja niżej podpisany Roman Gracoń z dniem 28 września 2025 r. przekazuję darowiznę w wysokości 5 000 zł mojej siostrze, Marii Nowak”.
- W przypadku testamentu wystarczy zapis: „w razie mojej śmierci cały majątek przekazuję mojemu synowi, Jakubowi Kowalskiemu”. Pamiętaj jednak, że ostatnia wola musi spełniać też inne ustawowe wymogi, by była ważna w świetle prawa.
We wszystkich tych przypadkach wyrażasz wolę w sposób, który ma znaczenie prawne i wywołuje określone skutki. Musisz jednak pamiętać, że błędne, czy niejednoznaczne sformułowania mogą prowadzić do nieporozumień lub nawet sporów sądowych.
Wady w oświadczeniach woli i skutki – co warto wiedzieć?
Oświadczenia woli muszą być składane świadomie i dobrowolnie. Jeżeli któryś z tych warunków nie jest spełniony, mówi się o wadzie oświadczenia woli. W praktyce oznacza to, że taka czynność może zostać uznana za nieważną lub unieważniona.
Kodeks cywilny przewiduje pięć głównych wad:
- brak świadomości lub brak swobody,
- pozorność,
- błąd,
- podstęp,
- groźbę.
Każda z tych wad wpływa na ocenę ważności czynności prawnej. Jeżeli ktoś np. podpisał umowę w stanie upojenia alkoholowego, sąd może uznać, że nie mógł świadomie podjąć decyzji. Jeśli z kolei ktoś został zmuszony np. do zrzeczenia się prawa do zachowku pod groźbą szantażu, występuje inna wada – groźba.
Wady oświadczenia woli są częstym powodem sporów sądowych. Ich wystąpienie może skutkować uznaniem danej czynności za nieważną – z mocą wsteczną. To znaczy, że traktuje się ją, jakby nigdy nie doszła do skutku. W innych przypadkach ma się do czynienia z tzw. wzruszalnością, czyli możliwością unieważnienia czynności przez sąd, po powołaniu się na wystąpienie określonej wady.
Wzór oświadczenia woli – co powinno się w nim znaleźć?
Pamiętaj, że dobrze napisane oświadczenie woli powinno być przejrzyste, jednoznaczne i zawierać wszystkie niezbędne informacje. Nie chodzi tylko o to, co chcesz osiągnąć, składając deklarację, ale także o to, żeby druga strona zrozumiała Twoje intencje, a całość nie budziła wątpliwości w ocenie osób trzecich (w tym sądu, jeśli dojdzie do sporu). Treść oświadczenia musi być jasna – nie ma tu miejsca na dowolną interpretację.
Wzór oświadczenia woli powinien zawierać:
- datę i miejsce sporządzenia,
- dane osoby składającej oświadczenie,
- precyzyjne określenie woli (np. wypowiedzenie, przyjęcie, rezygnacja),
- ewentualne uzasadnienie (jeśli jest potrzebne),
- podpis.
W przypadku formy elektronicznej warto rozważyć złożenie podpisu kwalifikowanego.
Jeżeli masz wątpliwości, jak powinno wyglądać Twoje oświadczenie, skorzystaj ze wzoru dostępnego na naszej stronie. Gotowy formularz ułatwi Ci złożenie deklaracji!
Jak złożyć oświadczenie woli? Instrukcja krok po kroku
Złożenie oświadczenia woli nie zawsze jest łatwe. Choć wydaje się prostą czynnością, w praktyce może wiązać się z wieloma formalnościami. Przede wszystkim warto zacząć od zastanowienia się, jaki skutek prawny chcesz osiągnąć.
Następnie przemyśl, jaka forma będzie odpowiednia – ustna, pisemna, mailowa czy np. notarialna. Wybór jednej z nich ma duże znaczenie dla ważności czynności.
Pamiętaj, że niektóre czynności, jak np. sprzedaż nieruchomości, wymagają formy aktu notarialnego. Inne mogą być dokonane ustnie – ale tylko wtedy, gdy nie ma specyficznych wymogów ustawowych.
Kiedy treść deklaracji jest gotowa, trzeba zadbać o to, by dotarła do adresata. Oświadczenie wywiera skutki z chwilą, gdy ma on szansę się z nim zapoznać – niekoniecznie wtedy, gdy je odczytał. To ważna różnica. Wysyłając list polecony, mail czy SMS, warto mieć potwierdzenie doręczenia.
Na koniec zachowuj dowody – kopie, maile, potwierdzenia nadania. Te dokumenty mogą być nieocenione w razie późniejszego sporu.
