Zdarzają się sytuacje, w których rodzic lub opiekun prawny chwilowo nie może sprawować opieki nad dzieckiem. W takim przypadku konieczne jest przygotowanie upoważnienia, które pozwoli np. na odebranie nieletniego ze szkoły przez inną osobę. Jak sporządzić taki dokument? Kto może stać się tymczasowym opiekunem dziecka?
Czym jest upoważnienie do opieki nad dzieckiem?
Upoważnienie do opieki nad dzieckiem to dokument, który pozwala innej osobie na tymczasowe sprawowanie niektórych obowiązków opiekuna prawnego. Jest on niezbędny w sytuacji, gdy rodzic nie może samodzielnie zająć się nieletnim. Przydaje się w takich przypadkach jak:
- wyjazd na wakacje (zwłaszcza za granicę) – upoważnienie jest potwierdzeniem, że opiekunowie prawni wiedzą, z kim przebywa dziecko, i wyrazili na to zgodę;
- wypadek pod nieobecność rodzica – dokument ten daje innej osobie prawo do zabrania małoletniego do szpitala i zdecydowaniu np. o pilnym zabiegu;
- odbiór ze szkoły – upoważniony opiekun może odbierać dziecko z placówek edukacyjnych;
- zastępstwo podczas wizyty u lekarza – dzięki temu rodzic nie musi być obecny np. podczas rutynowych kontroli u internisty czy dentysty;
- nagła nieobecność opiekuna prawnego – w razie delegacji czy hospitalizacji wystarczy wydać bliskiej osobie odpowiednie upoważnienie, by mogła ona zająć się najważniejszymi sprawami dotyczącymi dziecka.
Dokument ten zdejmuje z rodzica wiele obowiązków, zwłaszcza gdy nie może on przerwać pracy czy natychmiast wrócić ze służbowego wyjazdu. Jest swego rodzaju zabezpieczeniem – gdy dojdzie do nagłego wypadku, ktoś inny może legalnie podjąć najpilniejsze decyzje dotyczące małoletniego.
Kto może zostać upoważniony do opieki nad dzieckiem?
Polskie prawo nie wskazuje żadnych ograniczeń co do tego, kto może zostać mianowany tymczasowym opiekunem dziecka. Zaleca się jednak, aby był to członek najbliższej rodziny. Najczęściej rodzice upoważniają dziadka, babcię, wujka, ciocię czy pełnoletnie rodzeństwo. Taki krok pozwala na uniknięcie wielu problemów, zwłaszcza gdy np. pracownicy przedszkola lub szkoły osobiście znają najbliższych dziecka.
Jakie działania może podejmować upoważniony opiekun?
Osoba uprawniona do tymczasowej opieki nad dzieckiem ma ograniczone prawo do podejmowania decyzji dotyczących małoletniego. Może ona jednak zastąpić rodzica podczas wizyty w szpitalu, wakacyjnego wyjazdu czy odbioru ze szkoły. Sprawdź, w jakich sytuacjach warto mieć przy sobie odpowiednie upoważnienie.
Zagrożenie zdrowia i życia oraz usługi medyczne
Upoważniony opiekun jest uprawniony do podejmowania decyzji medycznych, ale tylko w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia dziecka. Taka osoba może np. zawieźć małoletniego do szpitala, bez konieczności wzywania rodziców. Ma ona też prawo do wydania pozwolenia na przeprowadzenie pilnego zabiegu chirurgicznego. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, gdy pomoc musi zostać udzielona jak najszybciej i nie ma czasu na oczekiwanie na przyjazd opiekuna prawnego.
Na ogół upoważniony może też zabrać dziecko do lekarza – np. na rutynową kontrolę czy wizytę u internisty. Zdarzają się jednak sytuacje, w których pracownicy placówek medycznych niechętnie udzielają świadczeń bez obecności rodzica. Sposobem na uniknięcie takich problemów może być poświadczenie upoważnienia przez notariusza.
Podróże w Polsce i za granicą
Opiekun z ważnym upoważnieniem może również legalnie podróżować z dzieckiem po kraju lub za granicą – ale tylko w ramach krótkich wyjazdów, a nie stałego pobytu. Dokument ten jest niezwykle istotny m.in. podczas zakwaterowania w hotelu czy uczestnictwa w niektórych atrakcjach. Wymaga się go również w trakcie kontroli na lotnisku. Jeśli upoważnienie zostanie przygotowane niepoprawnie lub funkcjonariusze bądź pracownicy lotniska będą mieć wątpliwości co do prawdziwości informacji, mogą odmówić wejścia na pokład.
Wskazówka! Aby takie upoważnienie nie budziło wątpliwości, warto podpisać je w obecności notariusza.
Odbiór dziecka z placówki edukacyjnej
Zdarzają się też sytuacje, w których dziecko musi zostać odebrane ze szkoły wcześniej niż planowano – np. w związku z gorszym samopoczuciem. Rodzic nie zawsze ma jednak możliwość przerwania pracy i przejęcia opieki nad małoletnim. Wówczas może go zastąpić upoważniony opiekun. Jeśli ma on odpowiedni dokument, pracownicy szkoły powinni bez problemu wydać mu dziecko.
Sporządzając upoważnienie, można wskazać w nim szerszy zakres praw niż tylko odbiór małoletniego z placówki edukacyjnej. Rodzice często wydają pozwolenia na to, by dziadkowie mogli też uczestniczyć w zebraniach czy wyrażać zgodę na udział dziecka w wycieczkach szkolnych.
Jakich działań nie może podejmować upoważniony opiekun?
Upoważniony opiekun nie ma takich samych praw jak rodzic czy opiekun prawny. Nie może on decydować o kluczowych aspektach życia małoletniego jak np.:
- wybór lub zmiana imienia i nazwiska;
- ustalanie miejsca stałego pobytu;
- wybór religii;
- wskazanie obywatelstwa;
- wybór placówki edukacyjnej.
Opiekun nie może też wyrobić dziecku paszportu lub dowodu osobistego czy zarządzać jego majątkiem (np. spadkiem). Na ogół nie ma on też prawa do przekazywania opieki osobom trzecim, ale nie jest tak zawsze. Spisując upoważnienie u notariusza, rodzic może uprawnić opiekuna do pełnomocnictwa substytucyjnego.
Jak napisać upoważnienie do opieki nad małoletnim?
Obecnie nie ma oficjalnego wzoru upoważnienia do opieki nad dzieckiem. Taki dokument można spisać ręcznie lub wydrukować, a następnie podpisać. Najważniejsze jest to, by zawierał on kilka istotnych informacji takich jak:
- miejscowość i data sporządzenia dokumentu,
- dane rodziców (lub opiekunów prawnych) – imiona, nazwiska, numery i serie dowodów osobistych. numery telefonów (opcjonalnie),
- dane małoletniego – imię i nazwisko,
- dane upoważnionego – imię, nazwisko, numer i seria dowodu osobistego,
- zakres i czas obowiązywania upoważnienia.
Dokument musi też zostać podpisany przez rodziców lub opiekunów prawnych.
Uwaga! Wyjeżdżając do niektórych krajów (zwłaszcza poza UE), trzeba mieć przy sobie upoważnienie poświadczone przez notariusza.
Czy warto sporządzać upoważnienie do opieki nad dzieckiem?
Mimo że pracownicy szkół, hoteli czy nawet lotnisk często nie wymagają przedstawienia upoważnienia, to warto je wyrobić. Dokument ten może być potrzebny nawet wtedy, gdy personel zna osobiście dziadków czy dorosłe rodzeństwo małoletniego. Jest on formalnym potwierdzeniem, że rodzice wiedzą, pod czyją opieką jest ich pociecha, a także wyrażają na to pełną zgodę. Daje też prawo do podejmowania ważnych decyzji bez konieczności pilnego wzywania opiekuna prawnego.
